Orzeszki ziemne, czyli fistaszki – małe nasiona o wielkiej mocy. Orzeszki ziemne to jedna z najpopularniejszych przekąsek na świecie.
Znane są pod różnymi nazwami – fistaszki, orzechy arachidowe, orzechy ziemne – i choć większość z nas wrzuca je do worka z „orzechami”, to biologicznie rzecz biorąc, są one… strączkami. Tak, dokładnie – spokrewnione bardziej z fasolą i soczewicą niż z laskowcem czy migdałami.
Ale skąd się biorą, co w nich siedzi i dlaczego jedni je kochają, a inni muszą omijać szerokim łukiem? Zanurzmy się w temat.
Skąd pochodzą fistaszki?
Orzeszki ziemne wywodzą się z Ameryki Południowej, gdzie uprawiano je już kilka tysięcy lat temu. Współcześnie największymi producentami są Chiny, Indie, Nigeria i Stany Zjednoczone.
Roślina, z której pochodzą, to orzacha podziemna (Arachis hypogaea). Co ciekawe – po zapyleniu kwiatów pędy rośliny zginają się ku ziemi i wbijają w glebę, gdzie dojrzewają strąki z orzeszkami. Stąd właśnie nazwa „orzeszki ziemne”.
Jak wyglądają i smakują?
Fistaszki sprzedawane są w różnych formach:
- w łupinach lub bez,
- prażone lub surowe,
- solone, karmelizowane albo z przyprawami.
W smaku są delikatnie słodkawe, lekko maślane. Idealnie komponują się z różnymi dodatkami, co sprawia, że są częstym składnikiem batonów, ciast i oczywiście słynnego masła orzechowego.
Wartości odżywcze – dlaczego warto jeść orzeszki ziemne?
Choć są kaloryczne, to niosą ze sobą sporo korzyści:
- Białko – fistaszki zawierają aż ok. 25–30% białka, co czyni je dobrym źródłem dla wegetarian.
- Zdrowe tłuszcze – zwłaszcza jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, dobre dla serca.
- Witaminy i minerały – zwłaszcza witamina E, niacyna (B3), kwas foliowy, magnez, cynk i fosfor.
- Błonnik – wspiera trawienie.
- Przeciwutleniacze – m.in. resweratrol, który znany jest z działania ochronnego na układ krążenia.
Alergia na orzeszki ziemne – ostra sprawa
Mimo wielu zalet, orzeszki ziemne są jedną z najczęstszych i najgroźniejszych przyczyn alergii pokarmowych. Dla osób uczulonych nawet śladowe ilości białek fistaszkowych mogą wywołać silną reakcję – od pokrzywki po wstrząs anafilaktyczny. Dlatego produkty zawierające orzeszki muszą być wyraźnie oznaczane na etykietach.
Ciekawostki o fistaszkach
- Wbrew nazwie „masło orzechowe”, w USA aż 90% tego produktu robi się właśnie z fistaszków
- Są podstawowym składnikiem niektórych dań kuchni azjatyckiej i afrykańskiej, np. sosu orzechowego do satay.
- Skorupki orzeszków wykorzystuje się przemysłowo – np. jako biopaliwo lub w produkcji materiałów izolacyjnych.
- Fistaszki były pierwszymi „orzechami”, które poleciały w kosmos!
Podsumowanie
Orzeszki ziemne to nie tylko pyszna przekąska, ale też prawdziwa bomba odżywcza – jeśli nie masz alergii, warto włączyć je do diety. Zaspokoją głód, dostarczą energii i wspomogą organizm w wielu aspektach. Jednak jak ze wszystkim – ważny jest umiar.